Yaz Sıcaklarında Kedilerde ve Köpeklerde Solar Dermatit

Yüksek mevsim sıcaklıkları, tüylü dostlarımızı güneşin zararlı ışınlarına her zamankinden fazla maruz bırakır. Solar dermatit, diğer adıyla güneş yanığı veya aktinik dermatit, hem tamamen evde yaşayan hem de dışarıya çıkan kedilerde ve köpeklerde görülebilen, ilerlediğinde cilt kanserine bile sebep olabilen önemli bir deri hastalığıdır. Bu yazı, bilimsel temelli bir rehber niteliğindedir.

Solar Dermatit Nedir?

Güneş ışık spektrumundaki UVA (Ultraviole-A) ve UVB (Ultraviole-B) ışınları deride protein yıkımına, enflamasyona ve DNA hasarına yol açabilme kapasitesinde ışınlardır. Bunlara maruz kalındığında deride akut (erken) dönemde kızarıklık ve ağrıya; kronik (uzun süreli) dönemde aktinik keratoz ve hatta yassı hücreli karsinom (SCC) oluşumuna kadar ilerleyebilen deri hastalıkları meydana getirebilirler. Kedi ve köpeklerde en sık kulak uçları, burun üstü, göz çevresi ve karın bölgesi etkilenir. Tekrarlayan UV maruziyeti kanserleşme riskini artırır.

Risk Faktörleri

Açık renk/pigmentsiz deri ve ince tüy	Beyaz Van kedisi, Bull Terrier
Seyrek tüylü veya non‑pigmente (beyaz) bölgeler	Kulak pinnası (ucu), burun, karın
Yoğun güneş saatlerinde dışarıda olmak	11.00–16.00 arası açık alan gezileri
Pencere önü güneşlenmesi	Ev kedilerinin >50 % UVA alması
Traş/epilasyon sonrası çıplak deri	Yazın ‟lion cut” kesilen İran kedileri

Erken Belirtiler

• Eritem (kızarıklık), bölgesel ısı artışı

• Pullanma, kabuklanma

• Bölgesel tüy dökülmesi, kaşıntı

• Tekrarlayan bakteri/ maya enfeksiyonları 

Acil veteriner kontrolü gerektiren durumlar: Su toplayan veziküller, kanama, 2 hafta içinde gerilemeyen kabuk‑yara veya şekil‑renk değiştiren cilt kitleleri.

Korunma Stratejileri

1. Açık Hava Gezilerini Planlayın

   • 11:00‑16:00 saatlerinde gölgede tutun veya dışarı çıkarmamaya çalışın.

   • Balkonda gölgelik alan ve UV‑filtreli şemsiye sağlayın.

   • Dışarıda köpeklerinizi gezdirirken aşırı ısınmış zemin pati tabanlarını ve yastıklarını yakabilir. Dışarı çıkmadan önce bunu hesaba katın.

   • Kedilerinizi taşıma kabında kliniğe getirirken içerisine muhakkak bir yada iki tane buz kaseti koyun. Eğer bir zorunluluğunuz (acil bir durum) yoksa dışarı çıkarmayın.

2. Ev İçi Önlemleri

   • UV‑bloker pencere filmi veya perde kullanın. 

   • Kediniz pencere pervazında uyuyorsa, yansıtıcı güneşliklerle alanı gölgelendirin.

   • Evde kedinize yada köpeğinize, içerisine buz kaseti koyabileceğiniz matlardan alın veya hazırlayın.

3. Pet‑Güvenli Güneş Koruyucular

   • Çinko oksit içermeyen, SPF ≥ 30 ürünler seçin (ör. Epi‑Pet K‑9 Care Sunscreen).

   • Burun, kulak kenarı, karın ve seyrek tüylü alanlara 2‑3 saatte bir veya suyla temastan sonra yeniden uygulayın.

   • İnsan ürünlerinden kaçının; çinko oksit yutulduğunda toksiktir.

4. Koruyucu Kıyafet & Tıraş Yönetimi

   • UV‑korumalı tişört veya body suit tercih edin.

   • Tüyleri 0,5–1 cm’den daha kısa kesmeyin; tüy doğal bir SPF katmanıdır.

5. Beslenme Desteği

   • Omega‑3 (EPA/DHA) ve antioksidan (E vitamini, β‑karoten) içeren diyetler inflamasyonu azaltabilir.

6. Sıcak Havalarda Bir Kap Su

Evcil hayvanınızla birlikte sokaktaki canlar için de kapınızın önüne bir kap taze su bırakın; yüksek sıcaklık ve UV indeksinin zirve yaptığı yaz günlerinde dehidrasyon ve sıcak çarpması riskini azaltır.

Tedavi Yaklaşımı

Veteriner hekiminize danışın…

• Akut yanık: Serin kompres, klorheksidinli yıkama, topikal kortikosteroid/antibiyotik kombinasyonları.

• Kronik/aktinik keratoz: Topikal 5 % imiquimod veya fotodinamik terapi; şüpheli kitlelerde cerrahi eksizyon önerilir.

• Kontrol muayeneleri: Pigmentsiz bölgelerde yılda iki kez dermatolojik kontrol ve gerekirse dermatoskopik tarama.

Köpeğimi-kedimi kısa tıraş etsem serinler mi?

Kedi ve köpeklerimizin derileri, üzerinde bulunan tüyler sayesinde güneş ışınlarına maruz kalmayacak şekilde bir gelişim gösterdiği için, onları çok iyi niyetlerle tıraş ettiriyor olsanızda aslında derilerini hiç alışkın olmadığı derecelerde güneş ışınlarına maruz bırakmış oluyorsunuz. Buda onları deri hastalıklarına, özellikle deri kanserlerine, daha yatkın hale getiriyor. Tıraş konusundaki diğer detaylı bilgiler için: Kedilere Tıraş Yapmak Neden Tehlikeli? Kalp Sağlığına Etkileri ve Bilimsel Gerçekler isimli yazımızı da okuyabilirsiniz.

Kaynakça

1. Actinic (Solar) Dermatitis. Veterinary Partner (VIN), 2018. (veterinarypartner.vin.com)

2. DVM360. Diagnosis and Treatment of Solar Dermatitis in Dogs, 2007. (dvm360.com)

3. WSAVA Congress Notes. Solar Dermatitis, 2017. (vin.com)

4. SkinCancer.org. Sneaky Ways You’re Being Exposed to the Sun’s UV Rays, 2022. (skincancer.org)

5. Fosnot K. et al. Pinnal Actinic Keratoses in Cats, Vet Dermatol Case Rep., 2024. (pmc.ncbi.nlm.nih.gov)

6. The Spruce Pets. Best Sun Protectants for Dogs, 2022. (thesprucepets.com)

7. Gentle Creatures. Dog Sunscreen SPF 30+ Product Page, 2025. (amazon.com)

Sağlıklı, güneşli ama güvenli bir yaz dileriz!